ความรู้เกี่ยวพิธีพุทธาภิเษก

---พิธี พุทธาภิเษก คือพิธีการปลุกเสกประจุพุทธคุณลงในวัตถุมงคล (ตามพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๔๒ หน้า ๗๙๕ และพจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสตร์ ชุด “ คำวัด ” โดยพระธรรมกิตติวงศ์ หน้า ๗๐๐) โดยใช้พุทธคุณซึ่งมีอยู่ในบทพุทธปริตร หรือ บทพุทธมนต์ หรือโดยใช้สมาธิจิตที่เกิดจากปฏิบัติกรรมฐาน ประจุลงในวัตถุมงคล ต่าง ๆ เช่น พระพุทธรูปจำลอง รูปจำลองพระเกจิอาจารย์ พระบรมรูปจำลองพระมหากษัตริย์-พระราชวงศ์ รูปเทพเจ้า รูปผู้ที่ควรสักการบูชา ปูชนียวัตถุต่าง ๆ ฯลฯ มิได้หมายถึงพิธีการปลุกเสกเฉพาะพระพุทธรูป จำลองอย่างเดียวดังนั้นไม่ว่าจะปลุกเสกวัตถุมงคลประเภทใดเรียก ว่าพิธีพุทธาภิเษก เหมือนกันหมด

---โดยเรียกชื่อพิธีตามวัตถุมงคลนั้น ๆ เช่น พิธีพุทธาภิเษก พระพุทธพรประทานราชนาวี พิธีพุทธาภิเษกพระบรมรูปจำลองสมเด็จ พระเจ้าตากสินมหาราช พิธีพุทธาภิเษกรูปจำลององค์จตุคามรามเทพฯลฯ และมีความเชื่อว่าวัตถุมงคลที่ผ่านพิธีพุทธา ภิเษกแล้วย่อมกลายเป็นวัตถุมงคลที่ศักดิ์สิทธิ์สามารถป้องกันภัยอันตรายและ ให้เกิดความ สวัสดีมีชัยได้

---ปัจจุบันมีศัพท์เรียกพิธีกรรมดังกล่าวงอกขึ้นใหม่และนำมาเรียก ใช้กันทั่วไป เช่น พิธีมังคลาภิเษก พิธีเทวาภิเษก เป็นต้น โดยอาจมีความประสงค์ให้เรียกชื่อพิธีตรงตามวัตถุ มงคลนั้น ๆ ดังนี้

---พิธีพุทธาภิเษก คือพิธีปลุกเสกพระพุทธรูปจำลอง และรูปจำลองพระเกจิ อาจารย์ทั้งหลาย

---พิธีมังคลาภิเษก คือพิธีปลุกเสกพระบรมรูปจำลองพระมหากษัตริย์

---พระราชวงศ์ เช่น สมเด็จพระปิยมหาราช พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ เป็นต้น

---พิธีเทวาภิเษก คือพิธีปลุกเสกรูปจำลองเทพเจ้าต่าง ๆ เช่น พระพรหม องค์ จตุคามรามเทพ พระพิฆเณศร์ เป็นต้น บางกรณีนำวัตถุมงคลต่าง ๆ มาปลุกเสกในคราวเดียวกันก็มักเรียกพิธีรวมกันก็มี เช่น พิธีพุทธมังคลาภิเษก พิธีพุทธเทวาภิเษก พิธีมังคลเทวาภิเษก เป็นต้น ศัพท์ที่ใช้เรียกพิธี ตามวัตถุมงคลต่าง ๆ ดังกล่าวแม้จะไม่ตรงกับคำเดิมที่ให้ใช้คำว่า พิธีพุทธาภิเษก แต่พิธีการ ปฏิบัติเหมือนกันทุกพิธี

*พิธีพุทธาภิเษกวัตถุมงคลทุกประเภท มีหลักการปฏิบัติดังนี้

*๑.เครื่องใช้ในพิธี

---๑.๑.โต๊ะหมู่บูชา พร้อมดอกไม้ธูปเทียน

---๑.๒.เครื่องใช้สำหรับพระสงฆ์

---เครื่องรับรองพระสงฆ์เช่นเดียวกับงานมงคลทั่วไป

---ตั่ง/ที่นั่งพระมหาเถระประธานฝ่ายสงฆ์

---อาสน์สงฆ์พระเจริญพระพุทธมนต์ ๙ รูป (พิธีหลวงหรือพิธีทาง ราชการ ๑๐ รูป)

---อาสน์สงฆ์พระสวดภาณวาร ๔ รูป

---ตั่ง / ที่นั่งพระเกจิอาจารย์ / พระเถระภาวนาจารย์ ๙ รูป (หรือตามความประสงค์) จัดให้นั่งรอบวัตถุมงคล

---๑.๓.เครื่องประกอบพิธีพุทธาภิเษก

---เทียนวิปัสสี ไส้เกินอายุผู้จุด ๑ เล่ม

---เทียนมหามงคล หนัก ๘ บาท ๒ เล่ม

---เทียนนวหรคุณ หนัก ๑ บาท ๙ เล่ม

---เทียนเงินเทียนทอง ๒ เล่ม

---เทียนชัย ไส้ ๑๐๘ เส้น หนัก ๘๐ บาท สูงเท่ากับเจ้าของพิธี ๑ เล่ม (ปักในตู้เทียนชัย)

---เทียนพุทธาภิเษก หนัก ๓๒ บาท ๒ เล่ม

---เทียนที่เครื่องกระบะมุก ๑ ชุด

---ขันสาครใส่น้ำมนต์ ๒ ใบ (ปักเทียนพุทธาภิเษกไว้ตรงกลาง)

---สายสิญจน์รอบปริมณฑล ขึงเป็นตาข่ายห่างกัน ๑ ช่วงแขน

---ฉัตรขาว ๕ ชั้น ๖ ต้น ขนาดความสูงตามความเหมาะสม ปัก ๔ มุม และซุ้มประตูทางเข้า

---ราชวัติ ๔ มุม (๘ ข้าง ยาวข้างละ ๑ เมตร)

---โต๊ะวางวัตถุมงคลพร้อมปูผ้าขาว ขนาดโต๊ะสูงกว่าที่นั่งพระสงฆ์ตาม สมควร

---พลู ๗ ใบ ซ้อนกันสำหรับดับเทียนชัย

---บาตรใส่น้ำมนต์สำหรับพระเกจิอาจารย์/พระเถระภาวนาจารย์นั่งปรก ครบทุกรูป

---๑.๔.เครื่องไทยธรรมถวายพระสงฆ์ในพิธีทั้งหมด

*๒.ลำดับพิธี

---การ กำหนดลำดับพิธีแต่ละพิธีนั้นอาจจะแตกต่างกันบ้าง ขึ้นอยู่กับสถานที่และผู้ เป็นประธานในพิธี แต่ลำดับพิธีการปฏิบัติส่วนใหญ่เป็นไปในแนวทางเดียวกันหรือใกล้เคียงกัน ในที่นี้ขอนำกำหนดการพิธีมังคลาภิเษกพระบรมรูปจำลองสมเด็จพระเจ้า ตากสินมหาราช(ขณะ นั้นเรียกพิธีมังคลาภิเษก) เมื่อ ๑๑ ธันวาคม ๒๕๔๒ ณ ท้องพระโรง พระราชวังเดิมมาเป็นตัว อย่าง ดังนี้

*กำหนดการ

---สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรินายก เสด็จเป็นองค์ประธานในพิธีมังคลาภิเษกพระบรมรูปจำลองสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ในวันเสาร์ที่ ๑๑ ธันวาคม ๒๕๔๒ เวลา ๑๔.๐๐ น. ณ ท้องพระโรง พระราชวังเดิม กรุงเทพมหานคร

---เวลา ๑๔.๐๐ น. - ผู้ร่วมพิธีและผู้มีเกียรติพร้อมบริเวณท้องพระโรงชั้นนอก - พระสงฆ์ทรงสมณศักดิ์ ๑๐ รูป ขึ้นสู่อาสน์สงฆ์

---เวลา ๑๔.๐๕ น. - ประธานในพิธีฝ่ายฆราวาส ถึงบริเวณพิธี

---เวลา ๑๔.๑๐ น. - ประธานในพิธีฝ่ายฆราวาส ประธานมูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานใน พระราชวังเดิม ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ และผู้เกี่ยวข้องเฝ้ารับเสด็จฯ

---เวลา ๑๔.๒๐ น. - สมเด็จพระสังฆราช เสด็จถึงบริเวณพิธี แล้วเสด็จไปประทับ ณ ที่รับ รองบริเวณท้องพระโรงชั้นนอก

---ประธานในพิธีฝ่ายฆราวาสจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย แล้วเข้าเฝ้า ถวายเครื่องสักการะ แด่สมเด็จพระสังฆราช

---พระเถระประธานสงฆ์ให้ศีล จบ

---ประธานมูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิม กล่าวถวายราย งานแล้วกราบทูลเชิญสมเด็จพระสังฆราชทรงเจิมและทรงจุดเทียนชัย

---สมเด็จพระสังฆราช ทรงเจิมและทรงจุดเทียนชัย (ประธานมูลนิธิ อนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิมถวายกระปุกแป้งเจิมและเทียนชนวน ขณะทรงจุดเทียน ชัย พระสงฆ์เจริญคาถาจุดเทียนชัย พนักงานพราหมณ์ประโคมฆ้องชัย สังข์ แตร ดุริยางค์)

---พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ และธัมมจักกัปปวัตตนสูตร

---ประธานมูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิม จุดเทียนวิปัสสี เทียนมหามงคลและเทียนนวหรคุณ (ขณะพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ขึ้นบท พุทฺธํ สรณํ คจฺฉามิ ฯลฯ)

---สมเด็จพระสังฆราช ทรงนั่งอธิษฐานจิต เจริญบริกรรมภาวนา

---พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ จบ

---ประธานในพิธีฝ่ายฆราวาส ถวายเครื่องไทยธรรมแด่สมเด็จพระ สังฆราช

---ประธานมูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิม ถวายเครื่อง ไทยธรรมแด่พระสงฆ์ทรงสมณศักดิ์ทั้ง ๑๐ รูป

---พระสงฆ์อนุโมทนา ประธานในพิธีฝ่ายฆราวาส และประธานมูลนิธิ อนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิม กรวดน้ำ

---ประธานมูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิม กราบทูลเชิญ เสด็จประพรมน้ำพระพุทธมนต์

---สมเด็จพระสังฆราช ทรงประพรมน้ำพระพุทธมนต์ ทรงโปรยข้าวตอก ดอกไม้ และเสด็จกลับ (ประธานมูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิม และผู้เกี่ยวข้อง ส่งเสด็จ)

---พระสวดภาณวาร ๔ รูป และพระเถระภาวนาจารย์ ๙ รูป เข้านั่งประจำที่

---ประธานมูลนิธิอนุรักษ์โบราณสถานในพระราชวังเดิมจุดเทียนที่เครื่อง กระบะมุก และเทียนพุทธาภิเษกที่ขันสาคร ข้างตู้เทียนชัย

---พระสวดภาณวาร สวดคาถาพุทธาภิเษก

---พระเถระภาวนาจารย์ นั่งปรก จบ.

*เวลา ๑๕.๒๙ น.

---พระเถระภาวนาจารย์อาวุโส ประกอบพิธีดับเทียนชัย (พระสงฆ์เจริญ คาถาดับเทียนชัย)

---ถวายเครื่องไทยธรรมแด่พระสวดภาณวารและพระเถระภาวนาจารย์

---พระสงฆ์อนุโมทนา ผู้ร่วมพิธีกรวดน้ำ

---เสร็จพิธี เป็นต้น.

.............................................................................

ขอขอบคุณแหล่งข้อมูล

รวบรวมโดย...แสงธรรม

ปรับปรุงครั้งที่ 5 วันที่ 7 ตุลาคม 2556