ตำนานต้นไม้ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า

รู้เรื่องต้นโพธิ์ในศาสนาพุทธกันหรือเปล่า

*ประวัติต้นพระศรีมหาโพธิ์

---ต้นพระศรีมหาโพธิ์  ไม่ใช่ชื่อพันธุ์ต้นไม้  แต่เป็นชื่อของ  ต้นไม้ที่พระพุทธเจ้า ประทับนั่งและได้ตรัสรู้ใต้ต้นไม้นั้น  เดิมต้นไม้นี้ชื่อว่า "อัสสัตถะ" หรือ "อัศวัตถ์" ชื่อวิทยาศาสตร์เรียกว่า  Ficus religiosa  “พระศรีมหาโพธิ์”  จึงเป็นต้นไม้ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้า แต่ละพระองค์ อาศัยเป็นที่ตรัสรู้  และเนื่องจาก “โพธิ” มีความหมายว่า ความตรัสรู้ ความรู้ ความตื่น หรือ ความเบิกบาน นั่นเอง ตำนานมูลศาสนา ชินกาลมาลีปกรณ์  นามพระพุทธเจ้า ชื่อ พระศรีมหาโพธิ์

---1.พระตัณหังกรพุทธเจ้า (ผู้กล้าหาญ) ต้นสัตตบรรณ หมายถึง ต้นตีนเป็ดขาว

---2.พระเมธังกรพุทธเจ้า (ผู้มียศใหญ่) ต้นกิงสุกะ หมายถึง ต้นทองกวาว

---3.พระสรณังกรพุทธเจ้า (ผู้เกื้อกูลแก่ชาวโลก) ต้นปาตลี หมายถึง ต้นแคฝอย 

---4.พระทีปังกรพุทธเจ้า (ผู้ทรงไว้ซึ่งปัญญาอันรุ่งเรือง) ต้นปิปผลิ หมายถึง ต้นเลียบ

---5.พระโกณฑัญญพุทธเจ้า (ผู้เป็นประมุขแห่งหมู่ชน) ต้นสาลกัลยาณี หมายถึง ต้นขานาง

---6.พระสุมังคลพุทธเจ้า (ผู้เป็นบุรุษประเสริฐ) ต้นนาค หมายถึง ต้นบุนนาค

---7.พระสุมนพุทธเจ้า (ผู้เป็นวีรบุรุษมีพระหฤทัยงาม) ต้นนาค หมายถึง ต้นบุนนาค

---8.พระเรวตพุทธเจ้า (ผู้เพิ่มพูนความยินดี) ต้นนาค หมายถึง ต้นบุนนาค 

---9.พระโสภิตพุทธเจ้า (ผู้สมบูรณ์ด้วยพระคุณ) ต้นนาค หมายถึง ต้นบุนนาค 

---10.พระอโนมทัสสีพุทธเจ้า (ผู้สูงสุดในหมู่ชน) ต้นอัชชุนะ หมายถึง รกฟ้า

 

---11.พระปทุมพุทธเจ้า (ผู้ทำให้โลกสว่าง) ต้นมหาโสณกะ หมายถึง อ้อยช้างใหญ่

---12.พระนารทพุทธเจ้า (ผู้เป็นสารภีประเสริฐ) ต้นมหาโสณกะ หมายถึง อ้อยช้างใหญ่

---13.พระปทุมุตตระพุทธเจ้า (ผู้เป็นที่พึ่งของหมู่สัตว์) ต้นสลฬะ หมายถึง สน

---14.พระสุเมธพุทธเจ้า (ผู้หาบุคคลเปรียบมิได้) ต้นนิมพะ หมายถึง สะเดา 

---15.พระสุชาตพุทธเจ้า (ผู้เลิศกว่าสัตว์โลกทั้งปวง) ต้นมหาเวฬุ หมายถึง ไผ่ใหญ่

---16.พระปิยทัสสีพุทธเจ้า (ผู้ประเสริฐกว่าหมู่นรชน) ต้นกักกุธะ หมายถึง กุ่ม 

---17.พระอัตถทัสสีพุทธเจ้า (ผู้มีพระกรุณา) ต้นจัมปกะ หมายถึง จำปาป่า

---18.พระธัมทัสสีพุทธเจ้า (ผู้บรรเทาความมืด) ต้นพิมพละ หมายถึง มะพลับ 

---19.พระสิทธัตถพุทธเจ้า (ผู้หาบุคคลเสมอมิได้ในโลก) ต้นกณิการระ หมายถึง กรรณิการ์

---20.พระติสสพุทธเจ้า (ผู้ประเสริฐกว่านักปราชญ์ทั้งหลาย) ต้นอสนะ หมายถึง ประดู่ลาย

---21.พระปุสสพุทธเจ้า (ผู้ประทานธรรมอันประเสริฐ) ต้นอามัณฑะ หมายถึง มะข้ามป้อม

---22.พระวิปัสสีพุทธเจ้า (ผู้หาที่เปรียบมิได้) ต้นปาตลี หมายถึง แคฝอย

---23.พระสิขีพุทธเจ้า (ผู้เป็นศาสดาเกื้อกูลแก่สรรพสัตว์) ต้นปุณฑริกะ หมายถึง มะม่วงป่า

---24.พระเวสสภูพุทธเจ้า (ผู้ประทานความสุข) ต้นมหาสาละ หมายถึง รังใหญ่

---25.พระกกุสันโธพุทธเจ้า (ผู้นำสัตว์ออกจากกันดารตัวกิเลส) ต้นสิรีสะ หมายถึง ซึก(กามพฤกษ์)

---26.พระโกนาคมนพุทธเจ้า (ผู้หักเสียซึ่งข้าศึก คือ กิเลส) ต้นอุทุมพระ หมายถึง มะเดื่อ

---27.พระกัสสปพุทธเจ้า (ผู้สมบูรณ์ด้วยสิริ) ต้นนิโครธ หมายถึง ไทรหรือกร่าง

---28.พระโคตมพุทธเจ้า (ผู้ประเสริฐแห่งหมู่ศากยราช) ต้นอัสสัตถะ หมายถึง โพธิใบ

*อนาคตวงศ์ ของพระโพธิสัตว์ที่จะมาตรัสรู้เป็น พระพุทธเจ้า 10 พระองค์

 

---1.พระอชิตราชกุมาร เป็น พระศรีอาริยเมตไตรย์ ต้นกากะทิง

---2.พระราม เป็น พระรามสัมพุทโธ ต้นจันทน์แดง 

---3.พระเจ้าปัสเสนทิโกศล เป็น พระธรรมราขสัมพุทโธ ต้นกากะทิง 

---4.พระยามาราธิราช (ท้าวปรนิมมิตสวัตตีมาราธิราช) เป็น พระธรรมสามีพุทโธ ต้นรังใหญ่ 

---5.พระยาอสุรินทราหู เป็น พระนารทสัมพุทโธ ต้นจันทน์แดง 

---6.พระโสณะพราหมณ์ เป็น พระพุทธรังษี ต้นดีปลีใหญ่ (ต้นเลียบ) 

---7.พระสุภะพราหมณ์ เป็น พระเทวเทพพุทโธ ต้นจำปา 

---8.พระโตเทยยะพราหมณ์ เป็น พระนรสีหะ ต้นแคฝอย

---9.ช้างนาฬาคีรีหัตถี เป็น พระติสสะพุทโธ ต้นไทร 

---10.ช้างป่าเลไลยก์ เป็น พระสุมังคะละ ต้นกากะทิง

---ต้นพระศรีมหาโพธิ์นี้ ปัจจุบันมิใช่ต้นเดิมตั้งแต่ครั้งพุทธกาล แต่เป็นต้นที่ ๔ ซึ่งแตกหน่อมาจาก ต้นเดิม  เนื่องจาก ต้นโพธิ์ ถูกทำลายหลายครั้ง จากผู้มีมิจฉาทิฏฐิ และคนนอกศาสนา ประวัติของต้นโพธิ์ทั้ง ๔ มีดังนี้

*ต้นโพธิ์ต้นแรก

      
---ต้นโพธิ์ต้นแรก เป็นสหชาติ เกิดขึ้นพร้อมกับวันที่พระโพธิสัตว์ประสูติ  ตามพุทธประวัติ กล่าวว่าสหชาติ มี ๗ ประการ  คือ กาฬุทายีอำมาตย์,  ฉันนะ, อานนท์พุทธอนุชา, พระนางพิมพา,  ม้ากัณฑกะ,  ขุมทรัพย์ ๔ มุมเมือง, ต้นอัสสัตถะพฤกษ์ (ต้นโพธิ์) ต้นโพธิ์นี้ จะผุดขึ้นมาเองจากพื้น เป็นปาฏิหาริย์  หรือจะมีคนมาปลูกในวันนั้นพอดี  ก็สุดจะทราบได้ อย่างไรก็ตาม  ต้นโพธิ์ต้นนี้ มีอายุมาจนถึงสมัยพุทธศตวรรษที่ ๒  พระเจ้าอโศกมหาราช  กษัตริย์ชาวพุทธผู้ยิ่งใหญ่  ทรงเคารพรักต้นโพธิ์เป็นอย่างยิ่ง  จะเสด็จไปนมัสการต้นโพธิ์อยู่ตลอดเช้าเย็น  พระเหสีของพระเจ้าอโศกมหาราช  คือ พระนางติษยรักษิต  ไม่พอพระทัยที่พระเจ้าอโศก เอาใจใส่ต้นโพธิ์มากเกินไป ( หึงกระทั่งต้นไม้) จึงได้ให้คนเอายาพิษเพื่อทำลายต้นโพธิ์  

---บางแห่งบอกว่า พระนางเอาเงี่ยงกระเบนมีพิษ มาทิ่มรากต้นโพธิ์  จนต้นโพธิ์ตาย  เมื่อพระเจ้าอโศกทรงทราบ  ถึงกับทรงวิสัญญีภาพ ล้มสลบลง เสียพระทัยเป็นอย่างยิ่ง ให้คนนำเอาน้ำนมโคมารดต้นโพธิ์ทุกวัน และพระองค์เอง ก็ทรงคุกเข่า  ที่ต้นโพธิ์นี้ พร้อมกับตั้งสัตยาธิษฐาน ขอให้มีหน่องอก ก็เกิดอัศจรรย์ มีหน่อโพธิ์งอกขึ้นมา พระองค์ได้นำมาปลูก เป็นต้นที่ ๒ อายุของต้นแรกสิริอายุได้ ๓๔๒ ปี

                                                                     

*ต้นโพธิ์ต้นที่ ๒

---ต้นโพธิ์ต้นที่ ๒ มีอายุยืนมาจนกระทั่ง กษัตริย์ใจทมิฬหินชาติ นามว่า "ศศางกา" ได้มาพบกับต้นพระศรีมหาโพธิ์ก็ไม่พอพระทัย เนื่องเพราะพระองค์นับถือฮินดู จึงได้ให้คนทำลายต้นพระศรีมหาโพธิ์ และทำลายพระพุทธรูปในวิหาร ทั้งหมด แต่อำมาตย์ชาวพุทธ ไม่กล้าทำลายพระพุทธรูป จึงได้ใช้วิธีเอาปูนโบกทับเพื่อปิดไว้เฉยๆ  ภายหลังพระเจ้าศศางกาได้รับผลกรรม เกิดแผลพุพองทั่วร่างและสิ้นพระชนม์ อย่างอนาถ อายุรวมต้นโพธิ์ต้นที่ ๒ ได้ ๘๗๑ ปี

*ต้นโพธิ์ต้นที่ ๓ 

---ต้นโพธิ์ต้นที่ ๓ หลังจากนั้นไม่นาน  พระเจ้าปูรณวรมา กษัตริย์ชาวพุทธ ได้มาพบเห็นต้นพระศรีมหาโพธิ์ล้มเช่นนั้น   ก็เสียพระทัย แต่ให้คนได้ค้นหาหน่อพระศรีมหาโพธิ์ ก็พบหน่อโพธิ์ขึ้นที่ใต้ต้นโพธิ์ จึงให้มีการปลูกขึ้นใหม่ และสร้างรั้วล้อมป้องกันไว้อย่างแน่นหนา ต้นโพธิ์ต้นนี้มีอายุยืนนานมาก ถึง ๑,๒๕๘ ปี ก็ล้มไปตามกาลเวลา

 

*ต้นโพธิ์ต้นที่ ๔

---ต้นโพธิ์ต้นที่ ๔ ในปี ๒๔๔๓ เซอร์อเล็กซานเดอร์ คันนิ่งแฮม นักโบราณคดีชาวอังกฤษ ซึ่งเป็นผู้มีคุณูปการต่อพระพุทธศาสนามาก ได้ขุดค้นพบพุทธสถานหลายแห่ง จนทำให้พระพุทธศาสนา เป็นที่รู้จักของชาวอินเดีย หลังจากลืมเลือนไปแล้วกว่า ๘๐๐ ปี  ได้เดินทางไปที่พุทธคยา พบกับต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่ล้มอยู่  แต่ได้พบหน่อโพธิ์งอกอยู่ ที่ใต้ต้นเดิม ๒ หน่อ หน่อหนึ่งสูง ๖ นิ้ว ได้ปลูกไว้ที่บริเวณต้นเดิม อีกหน่อหนึ่ง สูง ๔ นิ้ว แยกไปปลูกทางด้านทิศเหนือ ห่างกัน ๒๕๐ ฟุต   อายุต้นโพธิต้นนี้นับจากเริ่มปลูกปี ๒๔๔๓ - ๒๕๔๗ รวมอายุได้ ๑๒๕ ปี.

..........................................................................

ขอขอบคุณแหล่งข้อมูล

รวบรวมโดย...แสงธรรม

(แก้ไขแล้ว ป.)

อัพเดทรอบที่ 6 วันที่ 24 กันยายน  2558